Είναι πλέον φανερό ότι από τον Μάρτιο του 2020 η καθημερινή πραγματικότητα έχει αλλάξει. Νέοι τρόποι μάθησης (σύγχρονη και ασύγχρονη εξ αποστάσεως διδασκαλία), νέες έννοιες (κορωνοϊός, πανδημία, μάσκα, lockdown), νέες κοινωνικές συνήθειες (απόσταση, απομακρυσμένη επικοινωνία, απολύμανση) έχουν εισχωρήσει βίαια στον κόσμο των παιδιών και έχουν αλλάξει τόσο την οικογενειακή όσο και τη σχολική καθημερινότητα.
Στο σχολείο, οι εκπαιδευτικοί καλούνται να προσαρμόσουν τους τρόπους διδασκαλίας τους και παράλληλα να αντιμετωπίσουν τυχόν φοβίες, ενοχές, ανησυχίες, ιδέες και αντιλήψεις των παιδιών της τάξης τους, οι οποίες μπορεί να εκδηλωθούν με πολλούς τρόπους: μειωμένη προσοχή, αλλαγή συμπεριφοράς, εκρήξεις θυμού, επιθετικότητα, απουσίες, εσωστρέφεια, πονοκεφάλους, κ.ά.).
Στη συνέχεια, παρουσιάζουμε μερικές στρατηγικές για την παιδαγωγική αντιμετώπιση των ιδεών/αντιλήψεων/ανησυχιών των μαθητών/τριών.
– Σχέδιο
Τα μικρά παιδιά αντιμετωπίζουν ευκολότερα αυτό που νιώθουν μέσα από τη ζωγραφική.
Η ελεύθερη σχεδίαση εικόνων επιτρέπει στους μαθητές – ιδιαίτερα στους μαθητές μικρής ηλικίας- να εκφράσουν με αβίαστο και εύκολο τρόπο τις αντιλήψεις και τις στάσεις τους καθώς και τα συναισθήματά τους για καταστάσεις που βιώνουν καθημερινά, όπως η χρήση της μάσκας στη σχολική τάξη.
Για παράδειγμα, καλούμε τους μαθητές να ζωγραφίσουν τον εαυτό τους όταν φορούν τη μάσκα και να γράψουν μια λέξη που δείχνει πώς αισθάνονται. Οι μαθητές παρουσιάζουν τη ζωγραφιά τους και εκφράζουν τα συναισθήματά τους όταν φορούν και όταν δεν φορούν μάσκα.
Τραγούδι
Οι μαθητές σε ομάδες γράφουν ένα τραγούδι για αυτό που βιώνουν καθημερινά, π.χ. ο κορωνοϊός, η μάσκα, κ.ά. Ο εκπαιδευτικός μουσικής μπορεί να μελοποιήσει το τραγούδι, να ηχογραφήσει τη μελωδία και οι μαθητές να το τραγουδήσουν με τη συνοδεία της μελωδίας. Μπορεί να γίνει και διαγωνισμός τραγουδιού!
Μίμηση προτύπου
Η μάθηση με παρατήρηση και μίμηση προτύπου αποτελεί έναν γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο για την απόκτηση γνωστικών, κινητικών και συναισθηματικών μορφών συμπεριφοράς, μέσω της δημιουργίας κατάλληλων περιβαλλόντων μάθησης που επιτρέπουν στους μαθητές να παρατηρούν τα χαρακτηριστικά του προτύπου – με τη μορφή ενός ήρωα – και στη συνέχεια να προσπαθούν να μιμηθούν τη συμπεριφορά του.
Για παράδειγμα, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να διαβάσει την ιστορία «Ο Μασκούλης βρίσκει τον τρόπο να πολεμήσει τον νέο εχθρό των Ανθρώπων», από το Συμπληρωματικό υλικό του ΕΟΔΥ (117512/ΓΔ4/ 08-09-2020).ΜΑΣΚΟΥΛΗΣ
Στη συνέχεια, καλεί τους μαθητές να παρατηρήσουν τη μορφή του ήρωα Μασκούλη», και με ερωτήσεις τους βοηθά να εντοπίσουν τα χαρακτηριστικά του και να κατανοήσουν γιατί φορά μάσκα.
Στο τέλος, οι μαθητές/τριες ζωγραφίζουν τον δικό τους ήρωα και τον ονομάζουν. Όταν τελειώσουν, δείχνουν στην ολομέλεια της τάξης τον ήρωα που ζωγράφισαν και τον περιγράφουν.. Οι ζωγραφιές τους αναρτώνται στην τάξη/ δημοσιεύονται στο διαδίκτυο (π.χ. στο padlet).
Καταιγισμός ιδεών (brainstorming)
Η τεχνική αυτή βοηθά τους μαθητές να εκφράσουν αυθόρμητα ιδέες/αντιλήψεις/ανησυχίες για ένα θέμα που τους απασχολεί.
Η τεχνική είναι πολύ απλή. Η εκπαιδευτικός σχηματίζει έναν κύκλο στον πίνακα.
Μέσα στον κύκλο γράφει την έννοια «Κορωνοϊός».
Κατόπιν, ζητά από τα παιδιά να εκφράσουν ό,τι έχουν στο μυαλό τους /ότι πιστεύουν/ό,τι γνωρίζουν για αυτή την έννοια. Εναλλακτικά, μπορεί να απευθύνει ερωτήσεις, όπως: «Τι πιστεύετε ότι είναι ο κορωνοϊός;».
Στη συνέχεια, ο/η εκπαιδευτικός ή οι μαθητές/τριες γράφουν αυτό που πιστεύουν/γνωρίζουν ή ττις απαντήσεις τους γύρω από τον κεντρικό κύκλο.
Ακολουθεί η ομαδοποίηση των απαντήσεων σε κατηγορίες, ώστε να εμφανιστεί η συχνότητα της εμφάνισής τους, δηλαδή ποιες απαντήσεις εμφανίζονται περισσότερο και ποιες λιγότερο.
Στο τέλος, ο/η εκπαιδευτικός εμπλέκει τα παιδιά σε συζήτηση, όπου μπορούν: (1) να σχολιάσουν τη συχνότητα των απαντήσεων, π.χ. «γιατί εμφανίζεται περισσότερο ή λιγότερο μια συγκεκριμένη απάντηση;» (2) να αναζητήσουν σχέσεις μεταξύ των απαντήσεων και (3) να ζητήσουν περισσότερες διευκρινίσεις σχετικά με το θέμα.
Η διαδικασία ολοκληρώνεται με τη σύνθεση των όσων συζητήθηκαν.
Η ίδια διαδικασία μπορεί να γίνει με τη χρήση λογισμικών, π.χ.
CMap Tools https://cmap.ihmc.us/
Kidspiration https://learningworksforkids.com/apps/kidspiration/
Οδηγός του Kidspiration
Odigos-Kidspiration-v21ή εφαρμογών του web 2.0,
π.χ. Mindmeister https://www.mindmeister.com/
Παίξιμο ρόλων (role play)
Στην τεχνική αυτή τα παιδιά υποδύονται ρόλους σχετικά με μια κατάσταση, π.χ. η πανδημία, ώστε να κατανοήσουν βαθύτερα τόσο την κατάσταση όσο και τις αντιδράσεις των ανθρώπων σε αυτήν. Τα παιδιά μέσα από το παιχνίδι «μπαίνουν στη θέση του άλλου» με στόχο να κατανοήσουν τους λόγους που πυροδοτούν τις αντιδράσεις του ή επηρεάζουν τη στάση του.
Η παρακάτω διαδικασία αποσκοπεί να βοηθήσει τα παιδιά στην αλλαγή των στάσεων και των αντιλήψεών τους για την πανδημία.
Οι μαθητές ή ο/η εκπαιδευτικός διαβάζουν την ιστορία «Ο Μασκούλης βρίσκει τον τρόπο να πολεμήσει τον νέο εχθρό των Ανθρώπων» από το Συμπληρωματικό υλικό του ΕΟΔΥ (117512/ΓΔ4/ 08-09-2020).ΜΑΣΚΟΥΛΗΣ
Στη συνέχεια, τα παιδιά ή ο εκπαιδευτικός αναζητούν στο κείμενο τους ήρωες της ιστορίας, εντοπίζουν τα χαρακτηριστικά τους και δημιουργούν μια καρτέλα.) για τον κάθε ήρωα, στην οποία καταγράφουν τα χαρακτηριστικά τους (π.χ. τη μορφή τους, τι φορούν, ποια όπλα έχουν, κ.ά).
Κατόπιν, οι μαθητές επιλέγουν τους ρόλους τους είτε ατομικά είτε ομαδικά. Οι ρόλοι μπορεί να εναλλάσσονται και να παίζονται από περισσότερα παιδιά.
Όταν είναι όλα έτοιμα, τα παιδιά παίζουν τους ρόλους τους. Η διαδικασία μπορεί να καταγραφεί με ηλεκτρονικό τρόπο, να προβληθεί στην τάξη και να αξιοποιηθεί περαιτέρω ως αντικείμενο συζήτησης.
Δημιουργική γραφή (Creative writing)
Οι μαθητές ή ο εκπαιδευτικός διαβάζουν την ιστορία «Ο Μασκούλης βρίσκει τον τρόπο να πολεμήσει τον νέο εχθρό των Ανθρώπων».
Στη συνέχεια, γράφουν τη δική τους ιστορία, την εικονογραφούν και την παρουσιάζουν στην τάξη. Η ιστορία μπορεί να δημιουργηθεί χρησιμοποιώντας λογισμικά, όπως τον Επεξεργαστής Κειμένου, το Λογισμικό Παρουσίασης, το Λογισμικό Ζωγραφικής των Windows ή το Tuxpaint.
Στο τέλος, οι μαθητές/τριες παρουσιάζουν την ιστορία τους στην τάξη και την αναρτούν στην ιστοσελίδα του σχολείου ή στο Padlet.
Ενδεικτική δραστηριότητα δημιουργικής γραφής με τη χρήση του σχολικού εγχειριδίου Γλώσσας
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
Πώς γράφουμε τις δικές μας ιστορίες
ΠΩΣ ΓΡΑΦΟΥΜΕ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ
Ένα βιβλίο για τη ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ_ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Συζήτηση (Discussion)
Είναι πολύ σημαντικό να παρέχουμε ευκαιρίες στα παιδιά να συζητήσουν μεταξύ τους, ώστε να «ακούσουμε» τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες τους.
– Καλούμε όποιο παιδί θέλει να μιλήσει ή να ρωτήσει, χωρίς να πιέζουμε.
– Απαντούμε στις ερωτήσεις των μαθητών/τριών όσες φορές χρειάζεται.
– Διερευνούμε τι γνωρίζουν ήδη οι μαθητές/τριες για τον κορωνοϊό ή την πανδημία.
– Παρέχουμε εξηγήσεις με απλά λόγια χωρίς περιττές λεπτομέρειες.
– Είμαστε ειλικρινείς και σαφείς και δεν δίνουμε πληροφορίες, για τις οποίες δεν είμαστε σίγουροι.
– Διαψεύδουμε φήμες και μύθους σχετικά με τον κορωνοϊό, τη χρήση μάσκας και βοηθούμε να ξεχωρίσουν την προσωπική από την επιστημονική άποψη, καθώς και να διακρίνουν το πραγματικό (αυτό που συμβαίνει) από το φαντασιακό (αυτό που φαντάζονται ή φοβούνται ότι μπορεί να συμβεί).
– Ελέγχουμε αν έχουν γίνει κατανοητές οι απαντήσεις μας
Εάν στο σχολείο υπάρχουν μαθητές/τριες από διαφορετικά γλωσσικά περιβάλλοντα, διασφαλίζουμε ότι έχουν λάβει τις απαραίτητες πληροφορίες και οδηγίες στη μητρική τους γλώσσα.
Ενδεικτική δράση
O/H εκπαιδευτικός ρωτά τα παιδιά «Η μάσκα μας προστατεύει ή όχι;»
Στη συνέχεια, Οι μαθητές χωρίζονται σε τρεις ομάδες: (1) Ομάδα Υπέρ: η μάσκα είναι απαραίτητη. (2) Ομάδα Κατά: η μάσκα είναι άχρηστη/επικίνδυνη (3) Ομάδα Ουδέτεροι: Και ναι και όχι μας προστατεύει.
Ο/Η εκπαιδευτικός παρέχει στις ομάδες υλικό από το διαδίκτυο που σχετίζεται με την άποψη που εκπροσωπούν. Εναλλακτικά, κάθε ομάδα αναζητά στο διαδίκτυο υλικό σχετικό με τη δική της άποψη.
Κατόπιν, κάθε ομάδα διαβάζει το υλικό της, εντοπίζει πληροφορίες και τις χρησιμοποιεί για τη δημιουργία επιχειρημάτων ώστε να υποστηρίξει την άποψή της.
Όταν τελειώσουν, ένας/μια εκπρόσωπος από κάθε ομάδα συμμετέχει στην αντιπαράθεση απόψεων: παρουσιάζει την άποψή του και προσπαθεί να την υποστηρίξει με επιχειρήματα.
Ακολουθεί συζήτηση με όλους τους μαθητές, η οποία καταλήγει σε συμπέρασμα βασισμένο σε στοιχεία σχετικά με την αναγκαιότητα ή μη της μάσκας.
Παρουσιάσαμε ορισμένες στρατηγικές και ενδεικτικές δράσεις για να βοηθήσουμε τους μαθητές να εκφράσουν και να αντιμετωπίσουν θέματα σχετικά με την πανδημία.
θα χαρούμε ιδιαίτερα να μας στείλετε τις δικές σας στρατηγικές και δράσεις, συμπληρώνοντας το παρακάτω πλαίσιο:
