Ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες, σώματα κειμένων, λεξικά ψηφιακές βιβλιοθήκες
Οι ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες, τα σώματα κειμένων, τα ηλεκτρονικά λεξικά και οι βιβλιοθήκες στην ψηφιακή τους μορφή προσφέρουν ποικίλες εκπαιδευτικές δυνατότητες, πολύ περισσότερες, και προφανώς ποιοτικά διαφορετικές, από αυτές των συμβατικών ομολόγων τους. Έχοντας, κατά κανόνα, δομή υπερμέσου, επιτρέπουν πλοήγηση και ευνοούν δραστηριότητες διερεύνησης και ανακάλυψης. Με τους μηχανισμούς αναζήτησης της πληροφορίας που ενσωματώνουν επιτρέπουν επίσης την εύκολη αναζήτηση και διαχείριση της πληροφορίας.
Οι ψηφιακές βιβλιοθήκες επιτρέπουν την πρόσβαση (ελεύθερη ή επί πληρωμή συνήθως μέσω κάποιας συνδρομής) σε πληθώρα ψηφιακών εντύπων, κυρίως επιστημονικών περιοδικών καθώς επίσης και βιβλίων. Οι βιβλιοθήκες αυτές μπορούν κυρίως να χρησιμοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς αλλά η πρόσβαση σε περιεχόμενο βιβλίων είναι επίσης εφικτή και από τους μαθητές. Βέβαια, το μεγαλύτερο μέρος της πληροφορίας που προσφέρουν οι βιβλιοθήκες δεν προσφέρεται στην ελληνική γλώσσα.
Παραδείγματα ψηφιακής βιβλιοθήκης
– Βιβλία της Google
– ΠΕΡΣΕΑΣ, . Προσφέρει πρόσβαση στο σύνολο πρακτικά των αρχαίων κειμένων (ελληνική γλώσσα και γραμματεία, λατινικά, κλπ.) στην πρωτογενή τους μορφή και σε μετάφραση.
Ψηφιακές/ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες
Μια ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια (online encyclopedia) αποτελεί ένα περιβάλλον στο οποίο μπορεί να ανατρέξει ο χρήστης του υπολογιστή ή του διαδικτύου (αρχικά οι ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες ήταν λογισμικά εγκατεστημένα στον υπολογιστή ενώ εδώ και μερικά χρόνια είναι συνήθως δικτυακοί τόποι υπερμεσικού περιεχομένου) και να βρει πληροφορίες για θέματα που αναζητά.
Βικιπαίδεια (Wikipedia). Aποτελεί μια εγκυκλοπαίδεια που κυκλοφορεί σε πάρα πολλές γλώσσες και γράφεται από εθελοντές με το λογισμικό wiki, που σημαίνει ότι άρθρα της μπορεί να προστεθούν ή να αλλάξουν από τον καθένα. Πρόκειται, δηλαδή, για μια εγκυκλοπαίδεια σε συνεχή εξέλιξη και ως προς τον αριθμό των λημμάτων και ως προς τον εμπλουτισμό και ως προς τη θεματολογία τους.
Για να τη χρησιμοποιήσει ο εκπαιδευτικός, θα πρέπει να ελέγξει από πριν το περιεχόμενο των πληροφοριών, γεγονός που στερεί ασφαλώς τη χαρά της αυθόρμητης αναζήτησης. Βασικό της χαρακτηριστικό είναι η διαρκής ενημέρωση από τους χρήστες της κάτι που δεν είναι εφικτό στις εμπορικές εγκυκλοπαίδειες, οι οποίες ανανεώνουν απλώς σε τακτά διαστήματα το περιεχόμενό τους. Παρά τα πιθανά προβλήματα που μπορεί να ενέχει αυτό το χαρακτηριστικό (π.χ. για την εγκυρότητα ή την πληρότητα της παρεχόμενης πληροφορίας), η εμπλοκή χιλιάδων χρηστών στην ανάπτυξή της επιτρέπει συνήθως τη γρήγορη διόρθωση πιθανών σφαλμάτων ή ατελειών. Ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να την χρησιμοποιήσει μέσω καθοδηγούμενων δραστηριοτήτων σε ποικίλες διδακτικές καταστάσεις.
Σώματα κειμένων
Ως σώμα κειμένων (corpus, πληθ. corpora) ορίζεται ένα αντιπροσωπευτικό σύνολο κειμένων (κατά κανόνα ψηφιοποιημένων από έντυπη μορφή), το οποίο χρησιμοποιείται ως δείγμα με αντικείμενο τη γλωσσολογική έρευνα και ανάλυση. Τα σώματα κειμένων είναι το αποτέλεσμα ειδικής ηλεκτρονικής επεξεργασίας με ειδικά προηγμένα λογισμικά, τα οποία δίνουν τη δυνατότητα στον χρήστη να αντλήσει φωνολογικές, γραμματικές, συντακτικές και υφολογικές πληροφορίες από το κείμενο, να κάνει παρατηρήσεις σχετικά με τη συχνότητα χρήσης ενός τύπου, το συμφραστικό περιβάλλον του, καθώς και πληροφορίες για την πρώτη εμφάνιση ή σημασία ενός τύπου και τις τυχόν αλλαγές του.
Τα σώματα κειμένων είναι παιδαγωγικώς αξιοποιήσιμα ψηφιακά περιβάλλοντα, γιατί προσιδιάζουν κατεξοχήν με τη φύση του γλωσσικού μαθήματος, εξασφαλίζουν εναλλακτικούς δρόμους για τη γλωσσική διδασκαλία σε σχέση με αυτούς που προδιαγράφονται στα σχολικά εγχειρίδια, ενισχύουν την απόκτηση μορφοσημασιο-λογικής επίγνωσης αλλά και την εσωτερίκευση της θεματικής και καταληκτικής ορθογραφίας. Με κατάλληλη αξιοποίησή τους ενισχύεται η δυνατότητα διερευνητικής και κριτικής προσέγγισης των γλωσσικών φαινομένων, ο ρόλος δε του μαθητή καθίσταται πιο ενεργός και ο ρόλος του εκπαιδευτικού πιο δημιουργικός.
Το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας παρέχει επίσης μια πλήρη συλλογή από «σώματα κειμένων» της Αρχαίας Ελληνικής ). Η πύλη αυτή προσφέρει και μια σειρά από άλλες πολύ ενδιαφέρουσες εκπαιδευτικές υπηρεσίες, όπως διάφορα λεξικά, κλπ.
Ηλεκτρονικά λεξικά
Τα ηλεκτρονικά λεξικά (online dictionary) ως ψηφιακά περιβάλλοντα (μονόγλωσσα, δίγλωσσα, αντίστροφα, θεματικά κ.λπ.) δίνουν όλες τις πληροφορίες που δίνει και ένα έντυπο λεξικό, αλλά σε πιο σύντομο χρόνο και με πιο λειτουργικό τρόπο δεδομένου ότι διαθέτουν εσωτερική μηχανή αναζήτησης της πληροφορίας και επιτρέπουν την αναζήτηση με λέξεις – κλειδιά. Έχουν τη δυνατότητα αποθήκευσης πάρα πολύ μεγάλου αριθμού λημμάτων και πάρα πολλών ερμηνευμάτων και παραδειγμάτων,
ΚΟΜΒΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ .
Ειδική κατηγορία ανάμεσα στα ηλεκτρονικά λεξικά είναι τα διαδικτυακά λεξικά: πρόκειται για λεξικά που εμφανίζονται στο Διαδίκτυο και προσφέρουν τα μεν μονόγλωσσα συγκεκριμένες για κάθε λήμμα πληροφορίες (π.χ. ερμήνευμα, ετυμολογία, συνώνυμα κ.λπ.), τα δίγλωσσα ή πολύγλωσσα και τη μετάφραση.
Τα ηλεκτρονικά λεξικά αποτελούν ιδανικό βοηθό για τη διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος. Οι αναζητήσεις και τα αποτελέσματά τους προσφέρουν γρήγορη και ασφαλή πρόσβαση σε αρκετά γλωσσικά φαινόμενα, κυρίως σε ό,τι έχει να κάνει με τον γραπτό λόγο.
Ψηφιακό λεξικό της κοινής ελληνικής (Τριανταφυλλίδη) από την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα